چقدر از زمان خود را در طول شبانه روز به مطالعه کتاب‌های مختلف می‌پردازید؟ تا کنون چند کتاب غیر درسی مطالعه کرده‌اید؟
شاید خیلی از ما آدم‌ها نداشتن وقت کافی را بهانه‌ای می‌کنیم برای ننشستن در گوشه‌ای دنج و نخواندن چند صفحه از یک کتاب اما امروزه با وجود تکنولوژی‌های مختلف، در هر زمان و هر لحظه می‌توانید چند صفحه از کتاب مورد علاقه خود را بخوانید و یا به فایل صوتی آن گوش دهید. نکته مهم این است که این تکنولوژی‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که به راحتی کاربران با آن‌ها ارتباط برقرار کنند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها پاسخ داده شود.
مروری کوتاه بر تاریخچه کتاب‌های الکترونیکی
در سال ۱۹۷۱ میلادی، جنبشی تحت عنوان پروژه گوتنبرگ با هدف تبدیل کتاب‌های کاغذی به کتاب‌های الکترونیکی پایه‌گذاری شد و سال‌ها بعد در سال ۱۹۹۵ آمازون فعالیت خود را با فروش کتاب‌های الکترونیکی شروع کرد به گونه‌ای که در حال حاضر از آمازون به عنوان بزرگ‌ترین و معتبرترین کتاب‌فروشی آنلاین یاد می‌شود.
با گذشت زمان کتاب‌های الکترونیکی در سراسر دنیا فراگیر شدند و مخاطبان زیادی را به سوی خود جلب کردند. در ایران نیز وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌های زیادی در این زمینه طراحی شده‌اند مانند فیدیبو، طاقچه، کتابراه و… که در این مقاله با اپلیکیشن فیدیبو بیشتر آشنا خواهیم شد.
فیدیبو یکی از اپلیکیشن‌هایی است که در سال ۱۳۹۲ برای مطالعه‌ی قانونی کتاب‌های الکترونیک و صوتی طراحی شده است و به کاربران خود این امکان را می‌دهد تا بتوانند کتاب الکترونیک را دانلود، طبقه‌بندی و مطالعه کنند.
اما امروزه با وجود اپلیکیشن‌هایی مانند فیدیبو، همچنان سرانه مطالعه‌ی کشور به میزان مطلوب خود نرسیده و این سوال در ذهن ما نقش بست که چرا با وجود همه این کتاب‌های الکترونیکی و صوتی همچنان مردم سراغ کتاب‌های مورد علاقه خود نمی‌روند؟
در نتیجه تصمیم گرفتیم به بررسی فیدیبو که یکی از اپلیکیشن‌هایی است که در این زمینه فعالیت می‌کند، بپردازیم تا جواب سوالی که پیش آمده است را پیدا کنیم. در ادامه این مقاله می‌خواهیم مراحل طی شده برای بررسی این اپلیکیشن را با شما به اشتراک بگذاریم.
پرسونا فیدیبو کیست؟
هر کسب و کار و یا محصولی که طراحی می‌شود دارای جامعه هدفی است که محصول مورد نظر در جهت خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها طراحی می‌شود. پیش از طراحی محصول سعی کنید با جامعه هدف خود آشنا شوید تا محصولی که قرار است ارائه دهید مشکلی از مشکلات آن‌ها را حل کند.
پرسونا یا به طور کلی جامعه هدف فیدیبو افرادی در ر‌نج سنی ۲۵ تا ۳۵ سال است که به دلیل مشغله زیاد زمان کافی برای مطالعه کتاب‌های مورد علاقه خود پیدا نمی‌کنند در نتیجه لازم دارند راهی پیدا کنند تا در زمان‌های کوتاه در میان کارها و مشاغل خود بتوانند به مطالعه بپردازند.
فیدیبو و اپلیکیشن‌های نظیر آن باید به گونه‌ای طراحی شوند که در زمان کوتاه نیاز کاربران خود را بر طرف سازند و اطلاعات مورد نیاز آن‌ها را نمایش دهند.
در ادامه با ویژگی‌هایی از فیدیبو آشنا می‌شویم که با کمک آن‌ها تلاش کرده شرایط خوبی را برای کاربران خود رقم بزند.
مزایای فیدیبو
طی صحبت‌های با کاربران و اطلاعات به دست‌آمده از آن‌ها متوجه شدیم بخش‌هایی از فیدیبو، باعث رضایت و علاقه‌مندی آن‌ها شده و در صورتی که کاستی‌های ذکر شده در بالا حل شوند دیگر فیدیبو کاربران خود را از دست نمی‌دهد و کاربران وفادار زیادی پیدا خواهد کرد. موارد زیر بخش‌هایی از فیدیبو است که مورد رضایت کاربران قرار گرفته شده است:
- پیش نمایشی از چند صفحه اولیه کتاب: برای یافتن کتاب مورد علاقه علاوه‌بر این‌که باید بدانیم در کدام دسته‌بندی قرار دارد، نام آن چیست، نویسنده آن کیست، لازم است صفحاتی از کتاب و یا خلاصه آن را بخوانیم تا متوجه بشویم همان کتابی است که دنبالش هستیم یا نه. فیدیبو این امکان را به کاربران خود داده تا بتوانند پیش از خرید هر کتابی صفحات اولیه آن را بخوانند در صورتی که خوششان آمد خریداری کنند.
- امکاناتی که هنگام گوش دادن به کتاب‌های صوتی ارائه کرده است: هنگام گوش دادن به کتاب‌های صوتی فیدیبو امکاناتی قرار داده از جمله سرعت پخش، زمان خواب و حالت رانندگی. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید با استفاده از گزینه زمان پخش می‌توان مشخص کرد تا چه زمانی قصد دارید به این کتاب صوتی گوش دهید و یا اگر عجله دارید سرعت پخش آن را به میزان دلخواه افزایش دهید.
- اطلاعات لازم و کافی که هر فرد در مورد کتاب‌ها نیاز دارد را نمایش می‌دهد: نام کتاب، نام نویسنده، مترجم، قیمت، امتیازات دیگران، آثار مرتبط و… . موارد ذکر شده تمام اطلاعاتی است که هر فرد پیش از انتخاب کتاب، لازم است تا تصمیم بگیرد کتاب مورد نظر را بخرد یا نه.
فیدیبو با در نظر گرفتن موارد بالا سعی کرده است شرایط انتخاب، یافتن و حتی خواندن کتاب را آسان‌تر و دسترس‌پذیرتر کند تا افراد بیشتری علاقه‌مند به کتاب و خواندن کتاب شوند.
تست کاربردپذیری
همانطور که می‌دانید در این روزها اغلب مردم در خانه‌های خود هستند و دسترسی به کاربران برای مصاحبه و انجام تست‌های لازم برای سنجش میزان مطلوبیت تجربه کاربری کار راحتی نیست، اما این دلیل نمی‌شود از کاربران به عنوان هسته اصلی تحقیقات خود استفاده نکنیم.
در مرحله اول از تعدادی دوستان و آشنایان خواستیم برای اولین بار اپلیکیشن فیدیبو را نصب کنند و دو تسک برای آن‌ها تعریف کردیم که پس از نصب آن‌ها را انجام دهند و از مراحل طی شده به گونه‌ای که حرکت انگشتانشان بر روی صفحه نمایش مشخص باشد فیلم بگیرند. تسک‌های انتخاب شده عبارتند از:
- جستجو کتاب ملت عشق و خرید آن
- انتخاب یک کتاب رایگان به دلخواه و خواندن سه صفحه از آن
پس از بررسی فیلم‌های ارسال شده توسط دوستان متوجه شدیم افرادی که از گوشی‌های آیفون استفاده می‌کنند موقع کلیک کردن دکمه خرید کتاب مورد نظر خود، متوجه نمی‌شوند کتاب وارد سبد خرید شده بنابراین دوباره برروی خرید کتاب کلیک می‌کنند، که در این هنگام با پیام خطایی رو به رو می‌شوند با این عنوان که این کتاب در سبد خرید موجود است.
در صورتی که با استفاده از رنگ و یا موشن به راحتی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید در نسخه اندروید، فیدیبو با کمک رنگ‌ها توانسته این مشکل را به راحتی حل کند.
پرسشنامه غیر حضوری
در این مرحله قصد داشتیم با کاربرهایی ارتباط برقرار کنیم که از فیدیبو استفاده کرده‌اند و از آن‌ها بخواهیم نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارند.
اگر تجربه ارسال پرسشنامه برای کاربران را داشته باشید حتما می‌دانید اغلب کاربران به سختی همراهی می‌کنند به خصوص اگر به صورت مجازی با آن‌ها در ارتباط باشید. در نتیجه ما لیست کوتاه از سوالاتی را تهیه کردیم که پاسخ آن‌ها برای ادامه مسیر لازم و ضروری بود. سعی کردیم تعداد سوالات تا جای ممکن کم و کوتاه باشند تا زمان زیادی برای پاسخ دادن به آن‌ها لازم نباشد تا کاربران از جواب دادن طفره نروند.
لیست سوالات به صورت زیر بود:
- آخرین دفعه‌ای که از فیدیبو استفاده کردید چه تجربه و احساسی داشتید؟
- همچنان از فیدیبو استفاده می‌کنید؟ اگر نه چرا؟
- از کدام بخش آن بیشتر خوشتان آمده؟
- کدام بخش را می‌خواهید تغییر دهید؟
- تلفن همراه شما اندروید است یا آیفون؟
چگونه کاربران را پیدا کنیم؟
الان وقت آن رسیده تعدادی از کاربران فیدیبو را پیدا کنیم و سوالات را برای آن‌ها ارسال کنیم. ما هیچ‌گونه دسترسی به کاربران نداشتیم و باید خودمان به دنبال آن‌ها بگردیم، در نتیجه با کمک اعضای تیم از طریق رسانه‌های مجازی (تلگرام و…) به دنبال کاربرانی که با فیدیبو آشنا بودند گشتیم، هر کدام تعدادی از کاربران را پیدا کرده و سوالات طراحی شده را برای آن‌ها ارسال کردیم.
در ادامه برخی نتایج به دست‌آمده از پاسخ‌های کاربران را به ترتیب اولویت با شما به اشتراک می‌گذاریم:
- نداشتن همه کتاب‌های موجود در بازار: اغلب افراد(تقریبا ۴۰٪) از پیدا نکردن کتاب‌های مورد نظر خود شکایت داشتن و به همین دلیل فیدیبو را پاک کردند.
- گران بودن کتاب‌ها: دلیل دوم اغلب کاربران قیمت کتاب‌ها بود که با قیمت کتاب‌های چاپی هم‌خوانی ندارند.
- اضافه کردن خاصیت هایلایت متن کتاب‌ها: برخی خواستار اضافه شدن ویژگی برای هایلایت کردن متن‌ها و یا کپی کردن قسمت کوچکی از آن بودند.
- فضای اپلیکیشن برایشان تجربه خوبی رقم نزده بود: اغلب کسانی که این نظر را داشتند با گوشی‌های آیفون از این اپلیکیش استفاده کرده بودند.
قطعا مصاحبه و ارسال پرسشنامه به تعداد افراد بیشتر نتایج بهتر و ایده‌های جالب‌تری را ارائه می‌دهد ولی با تعداد افراد محدود نیز می‌توان نتایجی به دست‌آورد که عملی کردن آن‌ها برای بهبود محصول بسیار موثر خواهد بود.
حرف آخر
همیشه این موضوع را به یاد داشته باشید برای طراحی هر محصول، کاربران عنصر اصلی کار هستند و هیچ‌گاه نباید آن‌ها را از مسیر طراحی دور نگه‌داشت. در نظر داشته باشید محصول شما بدون کاربر هیچ معنا و مفهومی ندارد پس تحت هر شرایطی باید کاربران خود را پیدا کنید، در مسیر طراحی با آن‌ها در تعامل باشید و از آن‌ها کمک بخواهید.
محصولات دیجیتالی به دلیل محیط سرد و ناآشنایی که دارند کاربران سخت با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند اما زمانی که شما با کاربر همراه شوید و نقاط درد، خواسته‌ها و نیازهایش را بشناسید، می‌توانید محصول بی عیب و نقصی طراحی کنید و مطمئن شوید با گذشت زمان کاربران خود را از دست نخواهید داد.
شما تاکنون در طراحی محصولات با کاربران خود در ارتباط بوده‌اید؟ مصاحبه با کاربران را تجربه کرده‌اید؟ اگر هنوز با راه‌ها و شرایط یک مصاحبه موفق آشنا نشده‌اید، مقاله چگونه یک مصاحبه موفق در فرآیند طراحی محصول داشته باشیم؟ به شما کمک خواهد کرد.
